Trong các vụ ly hôn, vấn đề quyền nuôi con luôn là chủ đề nhạy cảm và dễ phát sinh tranh chấp. Cha hay mẹ có lợi thế hơn? Pháp luật Việt Nam quy định ra sao? Bài viết này sẽ giúp bạn nắm rõ nguyên tắc và các tiêu chí quan trọng khi Tòa án quyết định người trực tiếp nuôi con.
1. Nguyên tắc chung về quyền nuôi con
1.1. Ưu tiên sự thỏa thuận của cha mẹ
Theo Khoản 2 Điều 81 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, việc ai nuôi con sau ly hôn sẽ được ưu tiên theo sự thỏa thuận giữa vợ và chồng. Hai bên có thể bàn bạc và thống nhất về:
-
Người trực tiếp nuôi con;
-
Nghĩa vụ cấp dưỡng;
-
Quyền thăm nom, chăm sóc con.
1.2. Tòa án can thiệp khi không thỏa thuận được
Nếu cha mẹ không đạt được sự đồng thuận, Tòa án sẽ quyết định dựa trên quyền lợi tốt nhất của con, bao gồm:
-
Điều kiện kinh tế;
-
Môi trường sống và học tập;
-
Thời gian chăm sóc;
-
Sự gắn bó tình cảm với cha hoặc mẹ.
1.3. Nguyện vọng của con từ 7 tuổi
Trẻ em từ 7 tuổi trở lên có quyền bày tỏ ý kiến. Tòa án sẽ xem xét nguyện vọng này trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.
1.4. Trường hợp đặc biệt với trẻ dưới 36 tháng
Pháp luật ưu tiên giao con dưới 3 tuổi cho mẹ nuôi. Tuy nhiên, vẫn có ngoại lệ nếu:
-
Người mẹ không đủ điều kiện nuôi dưỡng;
-
Hai bên có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.
2. Tiêu chí Tòa án xem xét khi quyết định quyền nuôi con
Theo Nghị quyết 01/2024/NQ-HĐTP, việc giao con cho cha hay mẹ sẽ được đánh giá theo nhiều tiêu chí:
2.1. Khả năng chăm sóc của cha mẹ
Tòa án xem xét toàn diện khả năng nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục và bảo vệ con của mỗi bên.
2.2. Sự gắn bó và ổn định
Yếu tố quan trọng là mức độ gắn bó tình cảm của con với từng người và sự ổn định trong cuộc sống, học tập.
2.3. Nguyện vọng của con và anh chị em
-
Đối với trẻ từ 7 tuổi, Tòa phải lắng nghe nguyện vọng.
-
Nếu con có anh chị em, Tòa thường ưu tiên cho các em được sống cùng nhau để ổn định tâm lý.
2.4. Quy định khi lấy ý kiến trẻ từ 7 tuổi
-
Phải bảo đảm thân thiện, phù hợp tâm lý và độ tuổi;
-
Không lấy ý kiến trước mặt cha mẹ;
-
Không được ép buộc hay gây áp lực.
3. Ai có lợi thế hơn trong tranh chấp quyền nuôi con?
-
Người mẹ: Thường có lợi thế khi con còn nhỏ, đặc biệt dưới 36 tháng tuổi.
-
Người cha: Vẫn có thể giành quyền nuôi nếu chứng minh mẹ không đủ điều kiện kinh tế, sức khỏe, đạo đức hoặc môi trường sống.
-
Pháp luật: Không ưu tiên cha hay mẹ, mà chỉ dựa trên nguyên tắc bảo đảm quyền lợi tốt nhất cho con.
Kết luận
Quyền nuôi con sau ly hôn không mặc định thuộc về cha hay mẹ. Tòa án sẽ xem xét đầy đủ các yếu tố về kinh tế, tinh thần, sự gắn bó và nguyện vọng của con để quyết định. Do đó, cha hoặc mẹ muốn có lợi thế cần chuẩn bị chứng cứ rõ ràng, chứng minh rằng mình có thể mang lại môi trường sống, học tập và phát triển tốt nhất cho con.
Câu hỏi thường gặp
1. Sau ly hôn, ai có lợi thế hơn trong việc giành quyền nuôi con?
Người mẹ thường có lợi thế khi con dưới 36 tháng tuổi. Tuy nhiên, nếu mẹ không đủ điều kiện, cha hoàn toàn có thể giành quyền nuôi.
2. Tòa án dựa vào tiêu chí nào để quyết định quyền nuôi con?
Các tiêu chí chính gồm: điều kiện kinh tế, môi trường sống, sự gắn bó với con, nguyện vọng của con (từ đủ 7 tuổi).
3. Có thể thay đổi quyền nuôi con sau khi Tòa án đã quyết định không?
Có. Nếu chứng minh người trực tiếp nuôi không còn đủ điều kiện, bên kia có quyền yêu cầu Tòa thay đổi người nuôi con.
